(۳۴)

طرح ریزی این انقلاب کاری ناگهانی یا شتاب آمیز نبود. بلکه این طرحی بود که در طول سالیان دراز در روح و اندیشه من مایه گرفته بود. تجارب تلخ و عبرت انگیز سالهای ملالت بار پس از جنگ، بررسی تحولات جهانی، تحلیل و تجزیه مرام ها و تئوری های مختلفی که در دیگر جوامع مورد آزمایش قرار گرفته بود، تعمق در اصول و موازین استوار تمدن و فرهنگ ایرانی، همه اینها در من این اعتقاد راسخ را پدید آورده بود که تجدید حیات جامعه ایرانی، نیازمند یک دگرگونی بنیادی و انقلابی در تمام جهات اجتماعی و اقتصادی این جامعه است.

این درست همان کاری بود که انجام گرفت و نظیر آن چه از نظر کمیت و چه از لحاظ کیفیت در تاریخ ایران سابقه نداشت، انقلابی بود که برخلاف بسیار انقلاب های دیگر همه طبقات و افراد یک جامعه از آن بهره مند شدند. ثمرات این انقلاب مالک و کشاورز، کارفرما و کارگر، شهری و روستایی، جوان و پیر، زن و مرد، مادر و کودک، روشنفکر و بی سواد و به طور کلی فرد فرد افراد ایران را در بر گرفت و از همین جهت بود که مشارکت وسیع و همه جانبه مردم در تمام سطوح پیشرفت مادی و معنوی مملکت به صورت وجه مشخصی این انقلاب در آمد.

این مشارکت، تعهد عمومی مردم مملکت به ویژه نسل جوان به جهاد برای بازسازی کشور است و این گویاترین جنبه اصالت این نهضتی است که علیرغم ماهیت انقلابی آن تمام اصلاحات و تحولاتش در چهارچوب حفظ آزادی های فردی و اجتماعی صورت گرفته است.

وجه ممیز دیگر این انقلاب این است که در اصول مختلف آن، که اکنون شماره آنها به نوزده رسیده است، به تمام مسائل انسانی، اجتماعی، اقتصادی، قضایی، صنعتی ، کشاورزی، فرهنگی و غیره توجه شده است. راز این ماهیت فراگیر در این است که انقلاب شاه و ملت، انقلابی مستمر و پویا و برخوردار از تحرک و از نوجویی دائم است. هر نظر سازنده و مثبت و مکمل انقلاب که ارائه شود و واقعا مفید تشخیص داده شود، حتی اگر مستلزم تعویض یا تعدیل اصولی از انقلاب، به غیر از اصولی بنیادی آن باشد، از طرف من پذیرفته می شود. زیرا این انقلابی است که باید همیشه چند قدم از پیش آمدهای آینده جلوتر باشد تا ھیچ حادثه غیر منتظرہ و ھیچ تحول و تغییر سیاسی یا اجتماعی و یا اقتصادی این مملکت را غافل گیر نکند. حتی موردی هم پیش نیاید که ماقبلا آن را پیش بینی نکرده و در باره آن تصمیم لازم نگرفته باشیم.

انعطاف پذیری انقلاب ما راهگشای پیروزی آن است. زیرا تجربه به ما نشان داده است که هر تحول انقلابی دیگری وقتی که در چهارچوب انعطاف ناپذیری اصول ثابت، به هر صورت و در هر ترکیب محصور شده باشد، پس از مدتی خود به خود قابلیت هماهنگی خویش را با الزامات و نیازهایی که پیش می آید، از دست می دهد و دیگر نمیتواند پاسخگوی شرایط تازه آن اجتماع باشد.

یک خصیصه بنیادی دیگر انقلاب ما، تطبیق دائم آن با ارزش ها و مواریث مدنی و فرهنگی خاصی ایرانی است. شاید این امتیاز حاصل بلوغی باشد که در نهاد ایرانیان وجود دارد و بدانان امکان میدهد که از کلیه پیشرفتهای علمی و صنعتی جهان مترقی برای برخورداری از رفاه مادی و دستاوردهای زندگی نوین استفاده کنند، بی انکه روح خویش را در اختیار شیطان تکنولوژی قرار دهند و بی آنکه به دام آن گمراهی و سرگشتگی غم انگیزی بیفتند که امروزه دامنگیر نسل جوان بسیاری از جوامع دیگر جهان شده است و از آن عادتا به صورت شکاف نسل ها، نام می برند. هر چند که چنین مسئله ای برای ما ناآشناست، زیرا با سازمان اجتماعی سنتی و حاضر ما سازگار نیست.